Czym jest cholesterol?
Cholesterol jest niczym innym jak lipidem, który zaliczany jest grupy steroidów.
Steroidy (sterydy) to lipidy, których charakterystyczną cechą jest występowanie w ich cząsteczkach szkieletu węglowego pod postacią steranu.
Najważniejszymi steroidami są cholesterol, jego pochodne, kwasy żółciowe oraz hormony steroidowe jak na przykład: progesteron, kortyzon, testosteron i estrogeny.
Pochodne cholesterolu występują w błonach komórkowych każdej komórki zwierzęcej, działa na nią stabilizująco.
Do prawidłowego funkcjonowania organizmu cholesterol jest niezbędny. Głównym jego źródłem jest pokarm, ale zachodzi też biosynteza de novo.
Cholesterol jest ważnym substratem do produkcji newralgicznych cząsteczek, w tym: hormonów steroidowych, witaminy D3 i jej metabolitów, kwasów żółciowych czy glikozydów nasercowych.
Ogólna zawartość cholesterolu u człowieka wynosi przeciętnie 140 g.
Cholesterol egzogenny pochodzi z diety. Najwięcej zawierają go produkty zwierzęce; w roślinnych można znaleźć go tylko śladowe ilości.
Normy cholesterolu?
Podniesiony cholesterol całkowity w obecnych czasach to dość częsty problem, ale czy faktycznie przyczyna zawsze jest ta sama i trzeba go obniżać?
Podzielmy najpierw cholesterol na poszczególne frakcje. Na cholesterol całkowity składają się lipoproteiny HDL i LDL.
HDL – lipoproteina wysokiej gęstości (z ang. High Density Lipoprotein) – jest transporterem cholesterolu z tkanek do wątroby.
LDL – lipoproteina o niskiej gęstości (z ang. Low Density Lipoprotein) – jest głównym transporterem cholesterolu z wątroby do różnych narządów.
Oraz:
TG – czyli trójglicerydy (triacyloglicerole) – są to estry glicerolu i trzech kwasów tłuszczowych.
Prawidłowe stężenia cholesterolu we krwi – wytyczne Europejskiego Towarzystwa Kardiologicznego
| Cholesterol całkowity | < 190 mg/dl |
| Cholesterol HDL | kobiety ≥ 45 mg/dl mężczyźni ≥ 40 mg/dl |
| Cholesterol LDL | < 115 mg/dl |
| Przewlekła choroba nerek, choroba wieńcowa, stan po udarze, cukrzyca z powikłaniami narządowymi | < 70 mg/dl |
| Cukrzyca bez powikłań narządowych, 3 stadium przewlekłej choroby nerek | < 100 mg/dl |
| Trójglicerydy | ≤ 150 mg/dl |
Czynniki mogące mieć wpływ na wynik badania:
- Leki
- Dieta
- Wysokie stężenie bilirubiny
- Hemoliza
Możliwe przyczyny odchyleń od norm laboratoryjnych
Podwyższone stężenia:
- Cukrzyca
- Alkohol (jego nadużywanie)
- Zażywanie niektórych leków
Obniżone stężenia:
- Choroby tarczycy (nadczynność i niedoczynność)
- Zespół złego wchłaniania
- Niewydolność wątroby
Na czym polega kradzież pregnenolonu?
Przedłużający się stres powoduje wydzielanie większych niż zazwyczaj ilości kortyzolu. Podniesiony kortyzol doprowadza również do do zmniejszenia poziomu progesteronu.
Wszystkie hormony w organizmie powstają z cholesterolu, który w następnej kolejności przekształca się w pregnenolon, a następnie w progesteron. Następnie progesteron przekształcany jest w kortyzol, aldosteron oraz DHEA i androstendion. Jeśli na tym etapie pregnenolonu wystarczy, żeby powstała reszta hormonów powstaną w następnej kolejności testosteron oraz estrogen.
Jeśli stres trwa bardzo długo, dochodzi do tak zwanej kradzieży pregnenolonu. Sytuacja ta doprowadza do zaburzeń w wytwarzaniu testosteronu oraz estrogenu, czego skutkiem jest brak możliwości reprodukcyjnych.
Kilka ciekawych badań w temacie
Z cholesterolu powstaje też hormon DHEA. W badaniach sprawdzano wpływ dehydroepiandrosteronu (DHEA) na czynniki ryzyka sercowo-naczyniowego u starszych kobiet z cechami słabości.
DHEA jest stosowany przez niektóre starsze kobiety jako substytut hormonalny, ponieważ zwiększa zarówno poziom testosteronu, jak i estrogenu. Wiele osób przyjmuje DHEA bez recepty z nadzieją na poprawę libido, siły i dobrego samopoczucia. Dotychczasowe badania nie wykazały spójnego wpływu DHEA na ryzyko sercowo-naczyniowe, a to badanie uzupełnia literaturę, że krótkoterminowa terapia DHEA jest bezpieczna dla starszych kobiet w odniesieniu do czynników ryzyka sercowo-naczyniowego.
Inne ciekawe badanie przedstawia wpływ siarczanu dehydroepiandrosteronu (DHEAS) na stymulację pierwszego szlaku w biosyntezie hormonów steroidowych.
W organizmie człowieka 99% DHEA krąży w postaci sulfonowanej DHEAS. Stężenie krążącego DHEAS sięga do 10 µM u młodych dorosłych [19], a następnie zmniejsza się wraz z wiekiem, przy czym stężenie DHEAS w granicach 20–30% u osób w wieku 70–80 lat w porównaniu z wartością u młodych dorosłych. Te cechy są unikalne dla DHEA lub DHEAS i w przeciwieństwie do innych hormonów steroidowych, takich jak aldosteron czy kortyzol, których stężenie w surowicy pozostaje stałe przez całe życie. Stąd DHEAS jest uważany za „fontannę młodości”, co prowadzi do niekontrolowanego stosowania w krajach zachodnich. W ostatnich dziesięcioleciach pojawiła się ogromna liczba publikacji dotyczących wpływu DHEA na zdrowie, a wyniki były naprawdę sprzeczne, donosząc o niewielkiej aktywności, a nawet szkodliwych skutkach, aż do przedłużających życie właściwości DHEA lub DHEAS. Długoterminowe badania dotyczące wpływu DHEAS na zdrowie są bardzo nieliczne, a dotychczasowe dotyczą osób starszych, gdzie spożycie DHEA ogranicza się do ilości niezbędnych do ustalenia stężeń DHEAS, jakie mają ludzie w młodszym wieku. Wydaje się, że ta terapia zastępcza DHEAS u osób starszych ma korzystny wpływ na obrót kostny, nawilżenie skóry i libido, poprawiając samopoczucie osób starszych. Jednak ponieważ DHEAS ma duże znaczenie jako suplement diety, wymaga to dalszych badań nad wpływem wysokich stężeń DHEAS na metabolizm. Do tej pory badania koncentrowały się głównie na wpływie DHEA i DHEAS na produkcję androgenów i estrogenów. Wpływ DHEA lub DHEAS na całą biosyntezę hormonów steroidowych, a zwłaszcza na enzymy biorące udział w pierwszych etapach, nie jest dotychczas badany.
Ponadto podwyższone nawet do 10-krotnie stężenia DHEAS mogą wystąpić z powodu zaburzeń kory nadnerczy lub dodatkowego spożycia w diecie DHEA lub DHEAS i nie tylko zwiększają poziom steroidów przeznaczonych do produkcji hormonów płciowych, ale także mogą wpływać na biosyntezę steroidów poprzez zwiększoną produkcję pregnenolonu, który jest prekursorem mineralokortykoidów, glukokortykoidów i hormonów płciowych. W konsekwencji może wzrosnąć również poziom produktów końcowych biosyntezy hormonu steroidowego, co może mieć niepożądane skutki dla zdrowia. Podwyższona produkcja mineralokortykoidu aldosteronu prowadzi do wzrostu ciśnienia krwi, podczas gdy wzrost produkcji kortyzolu glukokortykoidowego prowadzi do zespołu Cushinga. Zatem oprócz wszystkich korzystnych skutków przypisywanych DHEAS, spożycie dużych ilości DHEAS może powodować niepożądane skutki uboczne.
Inne badanie miało pokazać jak działanie biologiczne DHEA obejmuje wiele receptorów w organizmie.
Uważa się, że dehydroepiandrosteron ma inne funkcje fizjologiczne niż prekursor androgenów. Poprzednio przeprowadzone badania wykazały szereg skutków biologicznych u gryzoni, takich jak złagodzenie choroby w modelach cukrzycy, rakotwórczości chemicznej i otyłości. Do tej pory wykazano aktywację wzbudzonych przez proliferatory peroksysomów receptorów alfa, pregnanu X i receptora estrogenowego przez DHEA i jego metabolity. Wyjaśniono również kilka receptorów związanych z błoną, co prowadzi do dodatkowych mechanizmów, za pomocą których DHEA może wywierać swoje działanie biologiczne. Przegląd ten zapewni przegląd wielości receptorów zaangażowanych w aktywność biologiczną tego sterolu.
Istnieje wiele badań oceniających rolę DHEA w łagodzeniu chorób związanych z wiekiem. Kiedy zaczynaliśmy nasze badania w 1989 roku, nie zidentyfikowano żadnych receptorów dla DHEA ani jego metabolitów. Ponadto, ze względu na status nutraceutyka, nie przeprowadzono badań na ludziach w celu wyjaśnienia bezpieczeństwa jego stosowania w wysokich dawkach, a badania nad hepatokarcynogenezą przez DHEA nie zostały przeprowadzone przez Reddy’ego i współpracowników (Rao i wsp., 1999). przed tym czasem. Trwające badania wykazały, że farmakologiczne poziomy DHEA i większości jego metabolitów prowadzą do aktywacji in vivo wielu receptorów jądrowych i związanych z błoną. Te obserwacje identyfikują niektóre molekularne cele działania DHEA.
Bardziej złożonym problemem jest to, czy istnieje bezwzględne zapotrzebowanie na DHEA lub metabolit w ważnych procesach fizjologicznych. Wydaje się, że badania mające na celu zrozumienie receptorów związanych z błoną są owocnym obszarem badań w celu wyjaśnienia dodatkowych funkcji fizjologicznych DHEA lub jego metabolitów. Wydaje się to szczególnie ważne, ponieważ istnieją korelacje między poziomem krążącego DHEA-S a długowiecznością u małp i ludzi.
Oczywiście, związek ten jest rakotwórczy dla gryzoni, które wykazują proliferację peroksysomów, gdy jest podawany w dawkach farmakologicznych; jednakże istnieją mechanizmy umożliwiające wątrobie i układowi żółciowemu eliminację tych związków. Z drugiej strony, podawanie steroli w ponadfizjologicznych poziomach wydaje się nierozsądne ze względu na implikację, że jest rakotwórcze i łatwo przekształca się w steroidy płciowe, testosteron i estrogen. Chociaż suplementacja DHEA może mieć korzystny wpływ na ludzi, jej potencjalna rola w zwiększaniu ryzyka raka wymaga dokładnego rozważenia. Konieczne są dodatkowe badania, aby zrozumieć dalekosiężne skutki podawania farmakologicznych poziomów DHEA u ludzi.
Bibliografia:
- www.ESCardio.org (European Society of Cardiology)
- Biotechnologia.pl
- Diagnostyka – Laboratoria Medyczne
- Wikipedia.org